در سال‌های اخیر، دو رویکرد مدیریتی ناب (Lean) و شش سیگما (Six Sigma) توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف، به‌خصوص مدیریت پروژه‌های عمرانی پیدا کنند. این دو روش، هرچند گاهی به جای یکدیگر به کار می‌روند، اما رویکرد و هدف متفاوتی دارند. در این مقاله که درباره روش اجرای پروژه ناب (Lean) در مقابل شش سیگما (Six Sigma) نوشته شده است، ابتدا هر دو روش را معرفی می‌کنیم، سپس تفاوت‌ها و شباهت‌هایشان را بررسی کرده و توضیح می‌دهیم چرا Lean برای حوزه ساخت‌وساز انتخاب بهتری است. در گذشته در مقاله : روش اجرا و تحویل پروژه به سبک ناب در پروژه های عمرانی ایران : درباره روش ناب صحبت کردیم که میتوانید برای اطلاعات بیشتر از روش ناب به این مقاله مراجعه کنید )

روش اجرا و تحویل پروژه به سبک ناب در پروژه‌های عمرانی ایران + مطالعات موردی واقعی

شش سیگما (Six Sigma) چیست؟

شش سیگما که اولین بار در دهه ۱۹۸۰ توسط شرکت موتورولا معرفی شد، یک روش داده‌محور برای بهبود کیفیت است. هدف آن کاهش عیوب و نوسانات فرآیند تا سطح ۳٫۴ خطا در یک میلیون فرصت است.

شش سیگما از چرخه DMAIC استفاده می‌کند:

1. تعریف (Define) – مشخص کردن مشکل

2. اندازه‌گیری (Measure) – جمع‌آوری داده‌ها

3. تحلیل (Analyze) – شناسایی ریشه مشکل

4. بهبود (Improve) – ارائه و اجرای راه‌حل

5. کنترل (Control) – پایش نتایج و تثبیت بهبودها

در پروژه‌های عمرانی، شش سیگما می‌تواند به کنترل کیفیت مصالح، روش‌های اجرا و تحویل پروژه کمک کند.

ناب (Lean) چیست؟

لین ریشه در سیستم تولید تویوتا دارد و تمرکز اصلی آن بر حذف اتلاف‌ها و ایجاد بیشترین ارزش برای کارفرماست. لین علاوه بر بهبود مستمر، بر احترام به نیروی انسانی و ایجاد فرهنگ همکاری تأکید دارد.

هشت نوع اتلاف در لین عبارتند از:

• عیوب

• تولید بیش از نیاز

• انتظار

• استفاده‌نشدن از استعدادها

• حمل‌ونقل اضافی

• موجودی مازاد

• حرکت اضافی

• پردازش غیرضروری

در پروژه‌های ساخت‌وساز، لین کمک می‌کند زمان‌بندی پروژه بهینه شود، ضایعات مصالح کاهش یابد و هماهنگی بین ذینفعان بیشتر شود.

تفاوت‌های کلیدی ناب و شش سیگما

روش اجرای پروژه ناب (Lean) در مقابل شش سیگما (Six Sigma)

چرا ناب برای پروژه‌های عمرانی ایده‌آل است؟

روش اجرای پروژه ناب (Lean) در مقابل شش سیگما (Six Sigma)

رویکرد ناب باعث می‌شود:

• ارزش پروژه از دید کارفرما حداکثر شود

• فعالیت‌های غیرضروری حذف شوند

• کار تیمی و هماهنگی بهبود یابد

• عدم قطعیت در زمان‌بندی و هزینه کاهش یابد

مزایای اجرای ناب در مدیریت پروژه

روش اجرای پروژه ناب (Lean) در مقابل شش سیگما (Six Sigma)

1. ارزش بیشتر برای کارفرما – ارائه خدمات دقیق و بدون مراحل اضافی

2. زمان‌بندی بهتر پروژه‌ها – کاهش زمان‌های انتظار و تاخیر

3. افزایش بهره‌وری تیم‌ها – انجام کار بیشتر در زمان کمتر

4. حل مسئله سریع‌تر – استفاده از ابزارهای A3 و تحلیل ریشه‌ای مشکلات

5. رضایت شغلی بالاتر – ایجاد محیط کاری مثبت و همکارانه

6. ایمنی بیشتر کارگاه – کاهش حوادث به دلیل نظم بهتر

7. سودآوری بالاتر – کاهش ضایعات و افزایش پیش‌بینی‌پذیری هزینه‌ها

جمع‌بندی

هرچند ناب و شش سیگما هر دو در بهبود فرآیند مؤثرند، اما در پروژه‌های عمرانی، ناب به دلیل تمرکز بر حذف اتلاف‌ها، بهبود جریان کار و افزایش همکاری بین ذینفعان، انتخاب مناسب‌تری است.

اگر قصد دارید پروژه‌های خود را با کارایی و کیفیت بالاتر اجرا کنید، یادگیری و پیاده‌سازی ناب می‌تواند نقطه تحول کسب‌وکار شما باشد.