Reschedule، Replan و Catchup Plan در پروژه‌های عمرانی؛ از تئوری تا تجربه‌های واقعی

آگوست 11, 2025
ارسال شده توسط
مدیریت برنامه ریزی و زمانبندی پروژه
78 بازدید

در مدیریت پروژه‌های عمرانی، مخصوصاً در پروژه‌های بزرگ مثل راه‌سازی، ساخت پل یا پالایشگاه، سه اصطلاح Reschedule، Replan و Catchup Plan بارها شنیده می‌شوند. شاید این واژه‌ها در متن قراردادهای استاندارد مثل فیدیک (FIDIC) یا دستورالعمل‌های بین‌المللی به همان شکل نیامده باشند، اما در جلسات کنترل پروژه و مکاتبات روزمره، اهمیت زیادی دارند.
در این مقاله آموزشی، قصد داریم موضوعات Reschedule، Replan و Catchup Plan در پروژه‌های عمرانی؛ از تئوری تا تجربه‌های واقعی را به زبان ساده توضیح می‌دهیم، جایگاه آن‌ها را در استانداردهای رسمی مشخص می‌کنیم و با مثال‌های واقعی از پروژه‌های عمرانی ایران، کاربردشان را روشن کنیم.

۱. Reschedule؛ به‌روزرسانی وضعیت پروژه

تعریف:
Reschedule همان Schedule Update است؛ یعنی به‌روزرسانی برنامه زمان‌بندی با وارد کردن اطلاعات واقعی پیشرفت کار (Actuals) تا تاریخ وضعیت (Data Date)، بدون تغییر ساختار برنامه مبنا (As-Planned).

چرا مهم است؟

  • پایه تحلیل تأخیرات و ارزیابی عملکرد پروژه

  • ضروری برای مدیریت ارزش کسب‌شده (EVM)

  • ایجاد شفافیت بین کارفرما و پیمانکار

مثال واقعی:
در پروژه ساخت جاده‌ای در کرمان، پیمانکار با Reschedule ماهانه، تمام تغییرات را ثبت کرد. وقتی درخواست تمدید مدت (EOT) مطرح شد، همین داده‌ها به عنوان مدرک مستند مورد استفاده قرار گرفت.

۲. Replan؛ بازطراحی مسیر پروژه

تعریف:
Replan یعنی بازنگری اساسی در برنامه زمان‌بندی بعد از تاریخ وضعیت، معمولاً به دلیل تغییر محدوده کار (Change Order) یا عقب‌ماندگی جدی.

شرایط لازم:

  • داشتن آخرین نسخه Reschedule

  • تعیین تکلیف تمدید مدت (EOT)

  • شفاف بودن تأثیر تغییرات بر مسیر بحرانی (Critical Path)

مثال واقعی:
در پروژه خط انتقال آب یزد، تغییر مسیر لوله‌ها به مناطق کوهستانی باعث شد تیم پروژه Replan کامل انجام دهد، چون مسیر و زمان‌بندی کل کار تغییر کرد.

۳. Catchup Plan؛ برنامه جبرانی برای بازگشت به مسیر

تعریف:
Catchup Plan، که گاهی Recovery Schedule یا Mitigation Schedule هم نامیده می‌شود، برنامه‌ای است که برای جبران عقب‌ماندگی‌ها و بازگرداندن پروژه به مسیر اصلی تدوین می‌شود.

نکات مهم:

  • قبل از شروع، باید وضعیت EOT مشخص شود.

  • اجرای آن بدون بررسی دلایل تأخیر می‌تواند باعث اختلافات حقوقی مثل Constructive Acceleration شود.

بازنگری برنامه زمانی

مثال واقعی:
در پروژه پالایشگاه عسلویه، تأخیر تأمین تجهیزات با اجرای Catchup Plan که شامل افزایش شیفت کاری و استفاده از پیمانکاران فرعی بود، جبران شد و تحویل فاز مکانیکی به موقع انجام گرفت.

۴. تفاوت‌ها در یک نگاه

مفهوم جایگاه در استانداردها هدف اصلی تغییر در برنامه مبنا
Reschedule Schedule Updates ثبت وضعیت واقعی ❌
Replan Schedule Revisions بازطراحی پس از تغییرات ✅
Catchup Plan Schedule Revisions جبران تأخیرات ✅/❌ (بسته به نیاز)

۵. سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا Reschedule و Replan یکسان هستند؟
خیر. Reschedule فقط به‌روزرسانی داده‌هاست، اما Replan بازطراحی کل برنامه است.

۲. Catchup Plan همیشه لازم است؟
نه. فقط وقتی پروژه از برنامه عقب افتاده و نیاز به اقدامات اصلاحی فوری باشد.

۳. کدام‌یک از این موارد باید در قرارداد ذکر شود؟
هر سه، با تعریف دقیق فرآیند درخواست، تهیه، بررسی و تأیید.

جمع‌بندی

مدیریت زمان در پروژه‌های عمرانی فقط به داشتن یک برنامه اولیه محدود نمی‌شود. Reschedule، Replan و Catchup Plan ابزارهایی هستند که کمک می‌کنند پروژه در مسیر درست باقی بماند یا به آن برگردد. تفاوت اصلی آن‌ها در زمان استفاده و هدف از به‌کارگیری است.
برای جلوگیری از مشکلات حقوقی، همه این موارد باید به طور شفاف در قرارداد ذکر شوند و فرآیندشان مشخص باشد.

اشتراک گذاری:
برچسب ها:
مطالب زیر را حتما بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید